Than bùn là gì?

Than bùn (peat) là hỗn hợp của 5 nhóm hợp chất hữu cơ và chúng là sản phẩm của quá trình tích tụ và phân giải không hoàn toàn xác thực vật (> 60%) và các các thành phần khác nhờ vi khuẩn kị khí bên dưới các mảng địa chất trong điều kiện yếm khí (kị khí) trong quãng thời gian dài hàng trăm ngàn năm và trong số đó có chất mùn, gọi là humic, đây là thành phần hữu cơ cơ bản của than bùn.

Than bùn là nguồn vật chất lưu trữ nước và chất hữu cơ rất quan trọng đối với môi trường xung quanh cuộc sống của con người, vì than bùn có khả năng dự trữ nước gấp 13 lần trọng lượng của nó, nhờ đó mà than bùn có thể kiểm soát lũ lụt trong mùa mưa và cung cấp nước dự trữ được trong nhưng lúc hạn hán kéo dài.

Không những thế than bùn còn là nơi lưu trữ một lượng lớn Carbon (CO2) với số lượng tương đương 75% carbon trong khí quyển nhưng hàm lượng Carbon (CO2) này đang bị thoát ra ngoài khí quyển do việc phá hoại thảm thực vật, cháy rừng và do các hoạt động nông nghiệp. Tại sao than bùn có những chức năng đặc biệt như vậy?

Vnexpress.net - Bãi than bùn lớn nhất thế giới rộng hơn nước Anh

1. ĐẶC ĐIỂM TÍNH CHẤT CỦA THAN BÙN

Than bùn

CHẤT LƯỢNG CỦA THAN BÙN

Chất lượng than bùn phụ thuộc vào điểm địa chất, thực vật bị phân hủy, thời gian phân hủy yếm khí. 5 nhóm hợp chất hữu cơ căn bản trong than bùn:

+ Các chất hữu cơ hòa tan trong nước: Chủ yếu là polisacarit, đường đơn và một ít tanin. Các thành phần này chiếm khoảng 5-10%.

+ Các hợp chất hòa tan trong este và rượu: Gồm axit béo, sáp, resin, ...

+ Xenlulose và hemixenlulose: Chiếm khoảng 5-40%.

+ Lignin và các dẫn xuất từ ligin: 20-50%.

+ Hợp chất nitơ: 0.3-4%. Gồm:

Các chất không phải mùn: Cacbuahydro, protein, aminoaxit, ...
Các chất mùn: Là sản phẩm phân hủy các chất hữu cơ, ở trạng thái khô có màu đen, cứng giòn và có khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng. Thành phân nguyên tố vô cơ chính gồm C, H, O và N.

CÁCH ĐÁNH GIÁ HÀM LƯỢNG CHẤT HỮU CƠ TRONG THAN BÙN

Hàm lượng chất hữu cơ trong than bùn

Sau khi xử lý (phơi khô, nghiền sàng, ...) được tạm phân loại theo các tiêu chuẩn sau:

Than bùn loại 1: Hữu cơ: 30-35% - Màu sắc: Đen than - Độ mịn: Qua sàng 3,5mm - Độ ẩm: 20-30%.
Than bùn loại 2: Hữu cơ: 17-25% - Màu sắc: Đen nhạt lẫn nâu - Độ mịn: Qua sàng 3,5mm - Độ ẩm: 20-30%.
Than bùn loại 3: Hữu cơ: Nhỏ hơn 16% - Màu sắc: Nâu đen - Độ mịn: Qua sàng 5mm - Độ ẩm 20-35%.

CHẤT PHỔ BIẾN TRONG THAN BÙN

Các chất phổ biến có trong mùn của than bùn gồm 3 dạng: Humin, Axit Humic - HA 15-30%, Axit Fulvic 10-15% (bao gồm Fulvic acid - FA và Fugavic acid - FgA). Ba dạng này gọi chung là Humic, ngoài ra còn có Ulmic acid. Sau đây là các tính chất cơ bản của 3 dạng này:

+ Humin:

Gồm các chất cao phân tử còn lại, có màu đen, không tan.
Xuất hiện do quá trình già hóa của Axit Fulvic và Axit Humic.

+ Axit Humic:

Có màu nâu hoặc nâu đậm, không tan được trong nước, tan được trong kiềm và bị kết tủa khi pH giảm.
Khối lượng phân tử lớn hơn Axit Fulvic và thành phần Cacbon khoảng 58%.

+ Axit Fulvic:

Có màu nâu, tan được trong nước, kiềm và axit. Tan trong axit thường có màu vàng hoặc nâu vàng.
Khối lượng phân tử thấp, thành phần Cacbon < 55%.

Các bảng tóm tắt:

2. THAN BÙN VÀ ỨNG DỤNG

(Lưu ý: Các công dụng này chỉ hiệu quả trên đất nguyên sinh và canh tác nông nghiệp tự nhiên cũng như canh tác hữu cơ)

Than bùn và ứng dụng

Tăng khả năng giữ lại các chất dinh dưỡng và nước của đất (rất cần cho đất cát).
Giúp làm tơi xốp đất sét nặng.
Cân bằng pH đất. (Hệ đệm pH).
Nuôi dưỡng vi sinh vật có ích trong đất.
Giảm độ mặn vượt quá trong đất.
Kích thích hạt nảy mầm.
Tăng cường quá trình tổng hợp quang hoá và phát triển bộ rễ cho cây trồng.
Hỗ trợ phân hủy các chất độc như: nicôtin, aflatoxin, thuốc kháng sinh, giải độc phèn và hầu hết các thuốc trừ sâu hữu cơ.
Ngoài ra than bùn còn được dùng để làm gạch xây nhà.

Hiện nay, than bùn ngày càng mất đi do các hoạt động của con người, như việc đốt phá rừng than bùn làm thành đất canh tác nông nghiệp độc canh, chăn nuôi, xây dựng nhà máy, công trình,... .

Việc cải tạo, phục hồi rừng và đất than bùn là rất khó khăn vì rừng và đất than bùn được hình thành trong một thời gian rất dài. Các nỗ lực phòng ngừa là cách duy nhất để bảo tồn rừng và đất than bùn.

Chogoviet.net - Rừng và Than bùn: Các lợi ích và dịch vụ môi trường khác nhau phải được bảo tồn
Baotainguyenmoitruong.vn - Đối thoại để thiết lập các chính sách đất ngập nước khu vực hạ lưu sông Mê Kông

3. CÁCH SỬ DỤNG THAN BÙN CHO CÂY TRỒNG

Cách sử dụng than bùn cho cây trồng

Thường than bùn cần được ủ với phân chuồng, phân rác, phân bắc, nước giải, sau đó mới đem bón cho cây. Trong quá trình ủ, hoạt động của các loài vi sinh làm phân huỷ các chất có hại và khoáng hoá các chất hữu cơ tạo thành chất dinh dưỡng cho cây.
Than bùn có hợp chất bitumic rất khó phân giải. Nếu bón trực tiếp cho cây không những không có tác dụng mà còn làm giảm năng suất cây trồng. Vì vậy, than bùn muốn dùng làm phân bón phải khử hết bitumic bằng cách phơi nắng.
Than bùn có cấu trúc xốp bên trong (giống than hoạt tính) và tích điện âm. Chính nhờ cấu trúc đó của than bùn giúp giữ nước và các thành phần dinh dưỡng khi được bổ sung dinh dưỡng vào hoặc ủ chung với các loại phân khác, tạo thành một “kho” lưu trữ các chất dinh dưỡng.
Có thể sử dụng than bùn cho tất cả các loại cây trồng, đặc biệt tốt cho cây ăn quả, cây công nghiệp (cà phê, hồ tiêu, dứa...).

Tuy than bùn mang lại lợi ích cho nông nghiệp nhưng theo mình thì không nên quá lạm dụng vào than bùn, có thì dùng mà không có cũng chẳng sao.

Bởi vì mục đích mua than bùn hay đúng hơn là các sản phẩm từ than bùn như phân bón Humic Acid hay Fulvic acid thì công dụng chính của các sản phẩm này là khả năng lưu trữ nước và vật chất hữu cơ, vô cơ trong khi đó ĐẤT cũng làm được.

Vnexpress.net - Cảnh sát biển bắt giữ hơn 600 tấn than bùn không nguồn gốc
Thanhnien.vn - Công an vào cuộc vụ 'càn quét than bùn'

Việc mua bán các sản phẩm phân bón này sẽ tạo điều kiện cho các công ty kinh doanh phá rừng và khai thác cạn kiệt than bùn, gây thiệt hại về môi trường cực kì lớn. Vì vậy thay vì mua các sản phẩm đó thì hãy bảo vệ đất trồng của bản thân bằng việc canh tác nông nghiệp tự nhiên hoặc theo hướng hữu cơ.

Vnexpress.net - Việt Nam và ASEAN sử dụng bền vững đất than bùn
Baotainguyenmoitruong.vn - Indonesia sẽ khôi phục 200.000 ha đất than bùn trong năm nay

Tài liệu tham khảo:

Xem thêm:

Chúc các bạn Bình an - Hạnh phúc - Thành công

Kiến thức căn bản nhất về nông nghiệp: Những bài học từ thiên nhiên

Kiến thức nên biết trong cuộc sống: Ăn sạch sống khỏe | Cảnh báo an toàn sống | Thương trường muôn mặt

Nếu đây là lần đầu bạn đến website này thì mình có ít quà gửi bạn, bạn nhấn vào đây để lấy quà nha: Nhận quà 🎁

Nếu có câu hỏi gì liên quan đến bài viết trên thì bạn cứ bình luận ở bên dưới nhé.

Nếu bạn có sao chép nội dung bài viết này thì đặt giúp mình Hashtag: #tailieuhcmus hoặc Nguồn: tailieuhcmus.blogspot.com nhé.

Cảm ơn bạn đã xem 😀.

Than bùn là gì?

Than bùn là gì?

1. ĐẶC ĐIỂM TÍNH CHẤT CỦA THAN BÙN

CHẤT LƯỢNG CỦA THAN BÙN

CÁCH ĐÁNH GIÁ HÀM LƯỢNG CHẤT HỮU CƠ TRONG THAN BÙN

CHẤT PHỔ BIẾN TRONG THAN BÙN

Các bảng tóm tắt:

2. THAN BÙN VÀ ỨNG DỤNG

3. CÁCH SỬ DỤNG THAN BÙN CHO CÂY TRỒNG

Tài Liệu HCMUS